Festak eta tradizioak ikustea ere bide egokia da Irati ezagutzeko. Koloretsuenetako bat Zuberoan egiten da, hots, Maskaradak, inaute giro betean, umorea, antzerkia eta dantza herri guztietara eramateko. Zuberoan handia da, halaber, ahozko euskal tradizioaren indarra, Pastoraletan ikusten dugun bezala; herri antzerki moldea da, Erdi Aroan sortua, euskaraz eta kopletan emana, kantu eta dantzaz ere ederki hornitua, istorio bat kontatzeko. Herri bateko bizilagunek ematen dute udan, luzaroan prestatzen aritu ondoren. 

Dantzak ere euskal kulturaren osagai arras garrantzitsuak dira. Horrenbestez, Irati aldeko festa guztietan dantzariak aritzen dira: Otsagabian, adibidez, zortzi dantzari dira, Bobo edo erakuslea erraten zaion pertsonaia bitxi batek zuzenduak, eta makil dantzan aritzen dira. Jaurrietako emakumeek Axuri Beltza izeneko dantza ematen dute. Kaskarot dantzak ere badira bai Lapurdin, Bai Nafarroa Beherean, edota Zuberoako dantza ikusgarriak, dantzari trebe eta iaioen erakusgarri.